Voormalige Kosterswoning

Op 1 augustus 1841 verleende de Nederlands Hervormde Kerk van Etten het recht van opstal aan Jacob Hendrikz Jager om op een perceel grond van de kerk een woning te bouwen. Het perceel was 1 Nederlandsche roede en 17 ellen groot. Het was gelegen tussen het gemeentelijk brandspuithuisje, thans de Mariakapel, en de Nederlands Hervormde Kerk.

Recht van opstal
Het recht van opstal werd verleend voor een periode van 15 jaar en eindigde derhalve in 1856. Uitdrukkelijk werd in de akte vermeld dat op het perceel geen herberg gevestigd mocht worden. Bedrijfsuitoefening werd wel toegestaan mits de godsdienstuitoefening hierdoor niet gehinderd werd. Verder werd bepaald dat bij beëindiging, om welke reden dan ook, de opstallen (woning) te allen tijden over zouden gaan naar de kerk tegen de op dat moment geldende waarde. De jaarlijkse vergoeding die Jager voor dit recht van opstal moest betalen bedroeg één gulden en vierentachtig cent (Nlg. 1,84).

Woning en winkel
Jager bouwde er een woning die tevens dienst deed als winkel. Gezien zijn beroep zal dit hoogstwaarschijnlijk een schoenenwinkel geweest zijn. In 1856 werd het recht van opstal tot 1871 verlengd. De jaarlijkse vergoeding bleef dezelfde alleen de oppervlakte werd gecorrigeerd naar 110 m2.

Door het overlijden van Jacob Jager in 1860 en Pieternella van Breda, zijn echtgenote, in 1861 besloten de erven het recht van opstal te beëindigen. De opstanden, zijnde huis en erf, werden voor vierhonderdvijftig gulden (Nlg. 450,00) aan de Hervormde Gemeente van Etten verkocht.

Verbouwing
Volgens aantekening in het Kadaster werd de woning in het dienstjaar 1902 geheel herbouwd. In de praktijk betekent dit dat het pand tussen 15 november 1900 en 15 november 1901 herbouwd moet zijn. Het perceel werd vergroot van 110 naar 220 m2. Gezien de oppervlakte van het nieuwe perceel moet de oude woning aanmerkelijk kleiner geweest zijn.

In 1923 werd op het erf een schuurtje gebouwd dat diende als magazijn voor de opslag van klompen. De woning had toen aan de voorzijde maar twee ramen. Achter het raam aan de kant van de Bisschopsmolenstraat was een klein klompenwinkeltje. Achter het raam aan de Marktzijde was de woonkamer.

Onbewoonbaar
De staat waarin het pand in 1959 verkeerde is te lezen in het “Rapport betreffende de toestand van het pand Markt 4 te Etten”.

Het pand bevat 1 woonkamer, 1 slaapkamer, 1 keuken alsmede een berging op de begane grond. Op de verder open zolder is een slaapkamer gemaakt d.m.v. stijl en regelwerk afgewerkt met golfcarton.
De vloeren op de begane grond zijn , behoudens de vloer in de slaapkamer, uitgesproken slecht. In de woonkamer zijn 2 bedsteden aanwezig. De verdiepingsvloer is inclusief de balklaag zeer slecht. Het kapwerk is buitengewoon slecht en het dak lekt op talloze plaatsen.
De buitenmuren zijn gescheurd, gebroken en laten veel vocht door. Een tras- of cementraam is niet aanwezig.
De w.c. bevindt zich in een zeer onhygiënische toestand.
Het houtwerk van kozijnen, deuren en ramen is verrot en uitgesproken slecht te noemen.
De woning is door het aanbrengen van verbeteringen niet meer in bewoonbare staat te brengen.
Was getekend; Techn. Ambtenaar,  F. Hover.

Besloten werd de woning te herbouwen.

Herbouwd
Het pand werd in 1959 in dezelfde stijl met veel van de oude gesloopte materialen herbouwd. (Volgens het echtpaar Van Nijnatten werden ook oude bouwmaterialen van de voormalige NH pastorie gebruikt, waarvan er nog in het schuurtje achter de kosterswoning lagen).

In plaats van twee ramen kwamen er drie ramen in de voorgevel. Op de begane grond was de entree met wc en trap gesitueerd. Verder was er een grote kamer, kleine slaapkamer en keukentje. Op de eerste verdieping kwamen twee slaapkamers een douche en een klein kamertje. Verder werd in de zuidzijde van het dak een dubbel dakkapel geplaatst.

Informatiecentrum
In 2006 besloot de gemeenteraad van Etten-Leur het pand beschikbaar te stellen als informatiecentrum voor de Stichtingen Vincent van Gogh in Etten en 100 jaar luchtvaart in Etten-Leur. Voor de verbouwing tot informatiecentrum stelde de raad een krediet van € 150.000,00 beschikbaar. De buitenzijde werd min of meer in de oorspronkelijke staat hersteld, dat wil zeggen de dakkapel ging er af. Binnen werden praktisch alle tussenmuren gesloopt om grotere expositieruimten te creëren. Het schuurtje achter de woning werd behouden.

Vandaag de dag is het pandje op Markt 4 de entree tot de Van Gogh Kerk en tevens Toeristisch Informatiepunt (Etten-Leur City Shop).